Osmanlı Devleti döneminde Çorum Siverek Erzincan gibi yerlede Valilik yapan Görev yaptığı yerlerde özellikle Cami ve hanlar yaptıran Gülabi bey kimdir sorusunun cevabını irdeledik.
Hitit Üniversitesi emekli Öğretim Görevlisi Ali Ilıca, şehit Sancak Beyi Gülabi bey hakkında şu ifadelerde bulunudu: ‘İnebahtı Deniz savaşında şehit oldu..’
Erzincan Kemah, Halep ve Siverek’te beylik yaptıktan sonra Çorum Sancak beyi olan Gülabi, gönderilen bir fermanla Kefe Beyi Kasım beye yardım için Alaybeyi idaresinde 50 kişilik sipahisini Kırım'a göndermişti. 1571 yılında ise Osmanlı'nın katıldığı ve denizde kaybettiği ilk savaş olan İnebahtı'na askerleriyle beraber giden Gülabi şehit olur ve geri dönen kimse olmaz.
Gittiği her yerde bir cami yaptıran Gülabi’nin adını taşıyan Han Camii, 1576 yılından itibaren şehit sancak beyinin adıyla anılır. Ahmed Fakih Mahallesi’nin bir bölümüne de Gülabi Bey’in ismi verilir. Buna göre Gülabibey Mahallesi 1571-1576 yılları arasında mevcut mahallenin bölünmesinden kaynaklı yeni bir mahalle olarak ortaya çıkmıştır dedi.
‘HAN CAMİ’NİN ASIL ADI ‘GÜLABİ BEY’Dİ’
Arşiv kaynaklarında ifade edildiğine göre, Çorum’da depremlerden en fazla etkilenen yapılardan birisi de Gülabibey Camii'dir. 20 Şevval 987/1579 yılında meydana gelen depremde cami ve minaresi yıkıldığından burada namaz kılınamaz olur. Tamiri için 7 bin akçeye ihtiyaç olduğundan bu paranın temini için padişahtan destek istenir. Sonuçta cami, halkın ve vakfın katkılarıyla tamir ettirilir. Ancak 1793 yılında meydana gelen diğer bir depremde cami yeniden yıkılır. Caminin herhangi bir gelirinin olmadığını haber alan Ruus-u Hümâyun Kîsedârı (Osmanlı’da Maliye Bakanı) Çorumlu Ömer Nehci Efendi, gerekli masrafı karşılamak sûretiyle tâmiratı gerçekleştirir. Caminin etrafına da medrese, çeşme yaptırır. Buraların giderini karşılamak üzere de Çorum, İstanbul, İzmir gibi yerlerden önemli miktarda mülkünü vakıf olarak tahsis eder. 1595 tarihli Çorum şer'iyye sicillerinde belirtildiğine göre, Kanuni Sultan Süleyman zamanında kale ve caminin şadırvanına Sıklık mevkiinden temiz su getirildiği belirtilir. Caminin etrafında medrese, şadırvan ve güney tarafında mezarlık olduğu kaynaklarda ifade edilir. Buradaki mezarlık daha sonra kaldırılmış, medrese de yıktırılmıştır.
Han gelirleriyle ihtiyaçları karşılanan bu mabedin adı zamanla Han Camii ismini alır. Gülabi Bey adına yaptırılan camii, Ömer Nehci Efendi zamanındaki çalışmalarla yeniden ayağa kaldırılmış ve bugüne kadar gelmiştir. Başta Gülabi Bey olmak üzere tüm şehitlerimizi ve bu memlekete hizmet etmiş tüm idarecilerimizi rahmet ve minnetle anıyoruz.”
Düzenlenen programda kürsüye gelen Ali Ilıca, eski adı ‘Nikonia’ iken Danişmend Melik Ahmet Gazi döneminde Türkler’in eline geçen Çorum’un, Alayuntlu boyundan Çorumlu oymağının bölgeye yerleşmesinden dolayı uzun süre ‘Çorumlu’ diye anıldığını söyledi.
GÜLABİ BEY KİMDİR?
Erzincan Kemah, Halep ve Siverek’te beylik yaptıktan sonra Çorum Sancak beyi olarak görev yapan Gülabi’nin görev yaptığı her yerde cami yaptırması ile bilinir. 1571 yılında Osmanlı’nın katıldığı ve denizde kaybettiği ilk savaş olan İnebahtı’ya askerleriyle beraber giden Gülabi’nin bu savaşta şehit olduğu bilinmektedir.
