HAREKAT RUS İŞGALİNE KARŞI BAŞLATILDI
Osmanlı Döneminin Başkomutan Vekili Enver Paşa emriyle başlatılan harekât, Kars, Sarıkamış, Ardahan, Batum ve Artvin gibi Doğu illerimizi Ruslar işgalinden kurtarmak için amaçlanmıştı. 1877 yılındaki 93 Harbi'ni kaybeden Osmanlı, savaş ganimeti olarak bu illeri Ruslara teslim etmek zorunda kalmıştı. Kahraman Askerlerimiz harekâtın ilk 2 gününde Ruslara karşı zor şartlar altında olmalarına rağmen kahramanca mücadele etmişti.
HEDEF, RUS BİRLİKLERİNİ İMHA EDİP DOĞU İLLERİNİ GERİ ALMAKTI
Başlarda Köprüköy, Azap muharebelerinde cephe saldırılarıyla, Rusların geri püskürtülerek zafer kazanıldı. Lakin, Kafkas Cephesi'ndeki bu başarı, İstanbul' hükümeti tarafından olumlu karşılansa da yeterli gözükmedi. Rusların kesin yenilgiye uğratılacak planlardüşünüldü. Bu bağlamda Enver Paşa, geniş bir kuşatma harekâtı ile Rus birliklerini imhasına karar verdi.
TAARRUZ EMRİNİ ENVER PAŞA'DAN
3. Ordu ve Kafkas İslam Ordusu komutanı Enver Paşa, 12 Aralık'ta Erzurum'da planladığı harekata son şekli verdi. Bu bağlamda 3. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa, harekâtta başarı şansı görmediğini düşündüğü için görevinden ayrıldı. Enver Paşa 22 Aralık'ta başlayacak kuşatma harekâtı için 19 Aralık'ta genel taarruz emrini yayınladı: "Saadet, şan ve şeref ileride; alçaklık, sefalet ve ölüm gerilerdedir."
HASTALIK VE SOĞUK
İlk iki günü başarıyla icra edilen taarruz harekatı, olumsuz hava koşulları ve hastalık sebebiyle seyrini değiştirdi. Kara kış, 3-4 Ocak 1915 gecesi daha da şiddetlendi.Fırtına şeklinde şiddeli yağan kar ve tipi yolları kapayıp askerlerin çadırlarını yıktı. Askerlerimizin pek çoğu dizanteri ve tifo gibi hastalıklardan dolayı hayatını kaybetti. Sarıkamış harekatında Ruslar tarafından 32 bin askeri hayatını kaybetmişti.
ENVER PAŞA'NIN VASİYETİ
"SON NEFERİMLE BERABER ÖLECEĞİM"
"Şimdiye kadar asker ve zabitler hiç kusursuz harbettiler. Her manevrayı yaptılar. Eğer Allah da yardım ederse muvaffakiyet kesindir. Eğer muvaffak olamazsam son neferimle beraber öleceğim. Bu halde vasiyetim: Ben vazifemi yaptığımı sanıyorum ve öyle ölüyorum. Düşmana sonuna kadar karşı koyunuz. Herhalde sonunda muvaffak olacağız. Ben hareketime pişman olmadan kalben müsterîh olarak ölüyorum. Yaşasın dinim, vatanım, padişahım. Eğer geride kalanlarıma yardım etmek isterseniz: Eşim Sultan Efendi Hazretleri'nin ödeneği kâfi değildir. Kendisinin rahatça yaşaması için hiç olmazsa başkumandanlık ödeneğimin onun ödeneğine ilâvesi ve annemle babamın refahının sağlanması ile ilâhî rahmete mazhar olmam için birkaç hayır yapılmasını rica eder, yükselmesine çalışmaktan başka bir maksat beslemediğim din ve milletime dua eder, tanıyanlara selâm ederim. Yaşasın Müslümanlık, Osmanlılık ve Osmanlıların Padişahı Sultan Mehmed Han. Enver. Servet nâmına birşeyim yoktur. Maamafih ne varsa refikam Sultan Efendi Hazretleri'ne bırakıyorum"
